Ó dhearcadh an chorpais, is sraith focal é gach doiciméd atá sa chorpas, agus baineann trí aitreabúid le gach focal:
SAMPLA
Tá cúig fhocal san abairt “beidh freagra do cheiste agat” agus seo iad na haitreabúidí a bhaineann leo:
Foirm:
beidh
Leama:bí
Clib:Vmif
- Míniú: briathar (
Vm
) táscach (i
) san aimsir fháistineach (f
)Foirm:
freagra
Leama:freagra
Clib:Ncmsc
- Míniú: ainmfhocal comónta (
Nc
) firinscneach (m
) uatha (s
) sa tuiseal ainmneach (c
)Foirm:
do
Leama:do
Clib:Dp2-s
- Míniú: foirceann sealbhach (
Dp
) sa dara pearsa (2
) uatha (s
)Foirm:
cheiste
Leama:ceist
Clib:Ncfsg
- Míniú: ainmfhocal comónta (
Nc
) baininscneach (f
) uatha (s
) sa tuiseal ginideach (g
)Foirm:
agat
Leama:ag
Clib:Pr2-s
- Míniú: forainm réamhfhoclach (
Pr
) sa dara pearsa (2
) uatha (s
)
Is féidir aitreabúidí gach focail sa chorpas a fheiceáil ach cliceáil air, rud a osclóidh an bosca faisnéise focal: beidh na haitreabúidí liostaithe ann. Chun an bosca a dhúnadh cliceáil ar an bhfocal céanna arís.
Is é leama na fhocail ceann d’fhoirmeacha an fhocail a gceaptar gurb í an bhunfhoirm í. I gcás na n-ainmfhocal, mar shampla, áirítear an t-ainmneach uatha mar leama, agus i gcás na mbriathra is é an t-ordaitheach uatha a áirítear mar leama.
Cuidíonn coincheap an leama linn focail a aimsiú sa chorpas beag beann ar an fhoirm atá orthu. Ar an suíomh seo, má dhéanann tú cuardach leathan ar leama faoi leith, mar shampla crann
, gheobhaidh tú gach focal a bhfuil an leama sin luaite leis: crainn
, chrainn
, gcrann
agus, dar ndóigh, crann
féin.
Is gá cuimhneamh gur le ríomhchlár uathoibríoch a rinneadh leamaí a shannadh do na focail sa chorpas, rud a fhágann nach gá go bhfuil an toradh 100% cruinn i gcónai. Uaireanta, feicfidh tú focail a bhfuil an leama mícheart luaite leo, agus níl neart air. Ceaptar, áfach, go bhfuil formhór mór de na leamaí sa chorpas ceart.
Sraith carachtair atá sa chlib gramadaí a insíonn cén roinn chainte atá san fhocal (ainmfhocal, briathar, aidiacht...) móide airíonna gramadaí eile.
Tosaíonn gach clib le litir mhór insíonn cén roinn chainte atá ann: N
más ainmfhocal, V
más briathar, A
más aidiacht, agus eile. Na litreacha eile ina dhaidh sin, tugann siad breis eolais faoin fhocal: cén uimhir, cén aimsir, cén tuiseal, cén pearsa agus mar sin de.
SAMPLA: AINMFHOCAL
Seo an bealach chun clibeanna gramadaí na n-ainmfhocal a léamh. Bíonn suas le sé charachtar i gclib an ainmfocail.
Sa chéad áit tá an litir
N
a thugann le fios gur ainmfhocal atá ann.Sa dara háit tá litir a insíonn cén cineál ainmfhocail atá ann:
v
más ainm briathartha,p
más ainm dílis, agus eile. Formhór na n-ainmfhocal tác
acu anseo a sheasann do ainmfhocal comónta.Sa tríú háit tá inscne an t-ainmfhocal:
f
baininscneach nóm
firinscneach.Sa cheathrú háit tá uimhir an ainmfhocail:
s
uatha nóp
iolra.Sa chúigiú háit tá an tuiseal ina bhfuil amn t-ainmfhocal:
c
más ainmneach,g
más ginideach,v
más gairmeach,d
más tabharthach.Sa séú háit, má tá an litir
e
anseo, insíonn sé sin gur ainmfhocal treisithe atá ann (mar shampla “mo theachsa”).Anois, mar chleachtadh, cén cinéal ainmfhocail é
Ncfsg
? An bhfuil tú ábalta an chlib a “léamh” anois?
Tá córas seo na gclibeanna gramadaí bunaithe ar scéimre idirnáisiúnta a forbraíodh sna 1990í do theangacha Eorpacha faoi thionscadal PAROLE. Tugtar “Tacar Clibeanna PAROLE” ar an scéimre seo.
Córas é seo atá thar a bheith mionsonraithe, rud a fhágann nach éasca don duine na clibeanna a léamh agus a thuiscint. Chun é sin a éascú, tá feidhmhchlár dar teideal Léirmhínitheoir clibeanna gramadaí ar fáil ar an suíomh seo a chuirfidh ar do chumas clib gramadaí ar bith a “aistriú” go téarmaí a bheadh níos intuigthe don té a bhfuil taithí acu ar théarmaíocht gramadaí na Gaeilge.
Gach áit a dtaispeántar clib gramadaí ar an suíomh seo – an bosca faisnéise focail san áireamh – bíonn nasc chuig an Léirmhínitheoir in aice leis an gclib, mar bhealach gasta chun an chlib a mhíniú.